|
ÇENE ESTETİĞİ VE ORTOGNATİK CERRAHİ
Ortognatik cerrahi, kişinin yüz yapısındaki, çene yapısındaki bozuklukları gidermek ve dişlerin çene ile birlikte normal fonksiyonunu kazanması için yapılan ameliyatlar ve diğer tedavilerdir. Çene kemiğinin estetiği üzerine 1840'lı yıllardan beri çeşitli ameliyatlar geliştirilmektedir. Bu ameliyatlar dişlerin birbirlerine göre duruşlarının düzeltilmesi, çene kemiklerinin duruşlarının düzeltilmesi, çene kemiklerindeki gelişme bozukluklarının düzeltilmesi şeklindedir. Ortognatik kelimesi, yunanca orqos (orqos) ve gnaqos (gnaqos) köklerinden gelmektedir. Bu yunanca kelimeler, sırasıyla "orqos"="düz" ve "gnaqos"="çene" anlamına gelmektedir. Ortognatik cerrahi, kabaca çenenin düzeltilmesi anlamına gelir. Çene yapısındaki bozukluklar çok çeşitli olabilir. Örneğin sadece alt çene önde olabilir, yada sadece üst çene öndedir. Her iki çene birden öne çıkık yada geride olabilir. Bunlar dışında dişlerin büyüme açıları bozuk olabilir. Dişler dışa doğru eğimli yada içe doğru eğimli büyümüş olabilir; çenedeki yapısal bozukluk sebebiyle normal oklüzyon (dişlerin ağız kapandığında birbirlerine olan uyumu) bozulmuş olabilir. Normal oklüzyon bozulduğunda, konuşma ve çiğneme zorlaşır. Eğer şekil bozukluğu sadece dişlerde ise (kemik yapıda, üst ve alt çenede bir şekil bozukluğu yoksa) hastanın bir ortodontiste başvurması ve ortodontik tedavi görmesi gerekir. Bu deformiteler tek başına olabilirken (örneğin kişinin sadece alt çenesi öne çıkıktır, başka bir sorunu yoktur), bazen de ciddi konjenital sendromların bir parçasıdırlar (örneğin Apert yada Crouzon sendromlu kişilerde yüz ve çene kemiklerinde ciddi deformiteler görülür). Çene deformiteleri sınıflandırılmış ve her deformiteye göre uygun ameliyatlar yıllar içinde geliştirilmiştir. Sık görülen çene deformiteleri şunlardır: MANDİBULA (ALT ÇENE) DEFORMİTELERİ:Prognatizm (alt çenenin önde olması-class III maloklüzyon): Gerçekten alt çene, üst çeneye göre öndeyse buna "gerçek prognatizm" denir. Bazen üst çene küçük olduğundan alt çene öndeymiş gibi görünür. Bu duruma ise "pseudo-yalancı prognatizm" denir. Problemin nerede olduğu sefalometrik analiz ile kesinleştirilir. Bu durumda düzeltici ameliyatlar kişinin gelişimi tamamlandıktan sonra erkeklerde 17-18 yaş, bayanlarda 15-16 yaşdan sonra yapılır. Mikrognatizm (alt çenenin üst çeneye göre geride olması, yetersiz gelişmesidir-class II maloklüzyon). Retrognatizm (alt çenenin gelişiminin normal olup üst çeneye göre geride olmasıdır) Bu durum mikrognatizm ile karıştırılmamalıdır. Retrognatizmde gelişme geriliği değil, geride yerleşim söz konusudur. Laterognatizm (alt çenenin üst çeneye göre sağa yada sola doğru gelişmesidir). ÇENE UCU DEFORMİTELERİ:Mikrogenia (çene ucunun küçük olmasıdır): Çene ucuna konan protezlerle bu durum düzeltilebilir. Bu protezler hem çok pahalı değildir hemde kişinin görünümünde ufak bir ameliyatla büyük düzelme sağlanabilmektedir. Daha ayrıntılı bilgi için tıklayın. Makrogenia (çene ucunun büyük olmasıdır): Bu durumda sadece çene ucuna yönelik yapılan ameliyatlar genellikle başarısız olur, çünkü çene ucunda tüm yönlerde büyüme vardır. Prognatizmde yapılan ameliyatları uygulamak daha başarılı çözüm sağlar. ALT VE ÜST ÇENENİN DENTOALVEOLER (DİŞ YUVALARINI İÇEREN) DEFORMİTELERİ:Alt ve üst çene kemiklerinde bir şekil bozukluğu yokken sadece dişlerin oturduğu kemik kısımlarında gelişim bozukluğu vardır. Tedavisi ortodontik tedavidir. Tanı sefalometrik analiz ile konur.Maksiller dentoalveoler protruzyon (dişlerin dışa eğimli büyümesi). Maksiller dentoalveoler retruzyon (dişlerin içe eğimli büyümesi). Bimaksiller dentoalveoler protruzyon (hem üst, hem alt çenede dişlerin dışa eğimli büyümesi). APERTOGNATİZM (OPEN BİTE DEFORMİTESİ, ÖN DİŞLERİN TAM KAPANMAMASI):Ağız kapatıldığında bazı dişlerin birbiri ile temas etmemesi, aralarının açık kalmasıdır.MAKSİLLER (ÜST ÇENE) DEFORMİTELER:Mikrognati (Üst çenenin alt çeneye göre daha geride gelişmesidir). Maksillanın vertikal hipertrofisi (üst çenenin olması gerekenden daha uzun gelişmesidir, yüzün uzun görünmesine yolaçar, bu hastalarda gülerken dişetleri gereğinden fazla görülür ve gülüş bozukluğuna yolaçar). Maksillanın vertikal hipoplazisi (üst çenenin olması gerekenden daha kısa gelişmesidir, yüzün kısa görünmesine yolaçar). NASOMAKSİLLER (ÜST VE ALT ÇENE) HİPOPLAZİ:Alt ve üst çenede birlikte gelişme geriliği olmasıdır.Ortognatik cerrahi, doğuştan olan ve gelişimsel deformiteler dışında kazalara bağlı deformiteleri düzeltmek içinde yapılır. Özellikle çocuklukta geçirilmiş kazalar yüz ve çene gelişimini bozarak ciddi yüz ve çene deformitelerinin gelişmesine yolaçabilir. Örneğin yüksek bir yerden çenesinin üzerine düşen bir çocukta çene kemiğinin eklem başları zedelenmiş ise bu hastada ileride çene büyümesinin geri kalması beklenebilir. Bu hastalar yaşamlarının ileriki yıllarında çene eklemlerindeki hasar sebebiyle ciddi sorunlarla karşılaşabilirler ve bir dizi ameliyat olmaları gerekebilir.ANNE BABALAR, DİKKAT!: Bir çocuğun başına gelebilecek en berbat kazalardan biri, çenesinin üzerine düşerek her iki (sağ-sol) çene ekleminin kırılmasıdır. Her iki çene eklemi, çocuk yaşta kırılan (özellikle ekleme yakın parakondiler, kemik boynundan kırılan) hastalarda çene büyümesi bozulmakta, ileriki yaşlarda ağız açıklığı azalmaktadır. Bu hastalar genellikle ileriki yıllarda bir seri ameliyat olurlar ve bu sorunu hayatları boyunca çekerler. Tedavisi zordur..ÇENE HASTALARININ MUAYENESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİÇenesinde şekil bozukluğu olan hastalar muayene edilir, ağız kalıpları alınıp dişlerin oklüzyonu (üst ve alt çenedeki dişlerin birbirleri ile uyumu) değerlendirilir ve bazı özel filmler çekilerek filmlerin üzerinde yapılan ölçümlerle (sefalometrik analiz, profilometrik grafiler, periapikal grafiler, 3-D bilgisayarlı tomografi, çene eklemi grafileri ve ortopantomografi) değerlendirilirler. Bu çalışmalar sonunda problemin nerede olduğu kesinlik kazanır, ve buna göre ameliyat planlanır. Örnek vermek gerekirse, çenesi öne çıkık görünen bir kişide asıl problem alt çenede değil, üst çenede olabilir. Üst çene geride ise yine alt çene öndeymiş gibi görünebilir. Sefalometrik analiz ile problemin alt çenede mi, yoksa üst çenede mi olduğu kesin olarak anlaşılır. Bu yüzden ortognatik cerrahide sefalometrik analiz yapılması kuraldır. Sefalometrik analiz ile daha çok kemik yapıdaki problemler incelenebilir. Kemiklerin dansitesi (yoğunluğu), kemikleşme dereceleri, kemiklerin birleşim yerleri (suturalar), kemiklerin içindeki boşluklar (sinüsler) ve kemiklerdeki gelişim gerilikleri bu inceleme ile anlaşılabilir. Sefalometrik analiz için gereken röntgen özel bir düzenek ile çekilir. Burada hastanın başını nasıl tutacağı belirlenmiştir. Baş sabitlendikten sonra belirli bir mesafeden film alınır. Bu filmin boyutları hastanın başınınki ile birebirdir. Bu filmin üzerine saydam asetat kağıdı konarak sefalometrik analizde ölçümleri yapılacak noktalar işaretlanir ve bu ölçümler eldeki normal verilerle karşılaştırılarak kemik yapıdaki sorunun nereden kaynaklandığı kesin olarak öğrenilmiş olur. Hatta bu röntgen üzerinde kesip kaydırmalar yaparak ameliyat sonucunun nasıl olacağını önceden kestirmek de olasıdır. Sefalometrik analizde 4 grup değerlendirme yapılır: Vertikal yüz ölçümleri: Yüzün çeşitli kısımlarının yükseklikleri değerlendirilir.
|
ÇENE DEFORMİTELERİNDE TANI YÖNTEMLERİNDEN BAZILARI: | ||
Aşağıda solda yüzün direkt resim üzerinde incelenmesini (yüz oranları, altın oran), ortada ağız kalıpları üzerindeki çalışmaları, sağda ise kemik yapının sefalometrik analiz ile değerlendirilmesini görebilirsiniz.. | ||
Sefalometrik analiz ile çene kemikleri ve dişlerin değerlendirilmesi... | ||
Soldaki resimde ağız kalıpları üzerindeki çalışmaları, ortada ve sağda ise tedavi amacı ile kemik yapıya yapılan kaydırma ameliyatlarını görebilirsiniz.. | ||
ÇENE DEFORMİTELERİNDE CERRAHİ YÖNTEMLERDEN BAZILARI: | ||
Çene ucunun ilerletilmesi: |
Çene ucunun küçültülmesi: |
Alt çenenin ilerletilmesi.. |
Alt çenenin küçültülmesi.. |
Long face (uzun yüz sendromu) n da yapılanlar: |
Long face (uzun yüz sendromu) n da yapılanlar: |
Hem üst hem alt çenenin düzeltilmesi.. |
Open bite (açık ısırık) deformitesinin ameliyatsız, ortodontik yöntemlerle düzeltilmesi.. Bu tedaviyi ortodontistler yapar.. |
Open bite (açık ısırık) deformitesinin otognatik ve ortodontik yöntemlerle düzeltilmesi.. Bu tedaviyi ortognatik cerrahi uygulayan plastik cerrahlar ile ortodontistler işbirliği ile yapar.. Önce ortodontik tel tedavisi, sonra üst çene ameliyatının yapılması gerekir. |
Üstb çenenin ilerletilmesi |
Tüm vakaları yukarıda anlatıldığı gibi -çene kemikleri kesilip kaydırılarak- ameliyat etmek gerekmez. Bazı vakalarda çenedeki deformite sadece özel silikon implantlar kullanılarak düzeltilebilir. Bu ameliyatlarda ağız içinden çene kemiği üzerine konan implant, çene kemiğindeki eksikliği giderir ve çeneye güçlü bir görüntü kazandırır. Çene kemiklerinin kesilerek kaydırıldığı ameliyatlara göre çok daha kolay ameliyatlardır; hasta çok daha çabuk günlük yaşantısına döner. Bu ameliyatlar hakkında bilgi almak için implant cerrahisi bölümüne bakınız.
Çene ucu küçük olan vakalarda, bu durum, çeneucu implantları ile kolayca düzeltilebiliyor..: |
Çene ucu implantı nereye yerleştiriliyor, nasıl sonuç alınıyor?.: |
Çene ucu implantının çene kemiği önünde yerleştiği alan:
Ameliyatsız çene ucu büyütmek mümkündür. Bu durumda ya kalıcı yada uzun etkili-yarı kalıcı dolguların kullanılması önerilir. Genellikle 2-4 enjektör (her bir enjektör 1 cc. olmak üzere) kullanmak gerekecektir. İmplant kullanılmayacağı ve çene ucu bölgesinde kemik üzerinde çalışılmayacağından uzun süren uyuşukluk gibi sorunlar bu teknikte olmaz.
Çene ucuna sadece dolgu enjeksiyonu yaparak, ameliyatsız çene ucu büyütmek mümkündür...: |
Çene ucuna sadece dolgu enjeksiyonu yaparak, ameliyatsız çene ucu büyütmek mümkündür..: |
Ameliyatınızla ilgili herhangi bir sorununuz olduğu taktirde ilk olarak kendi doktorunuza başvurunuz. Estetik ameliyat olmuş ve ameliyat sonucunda pürüzler olan hastaların en sık yaptıkları hata, kendi doktorlarına kontrole gitmemeleri; başka bir doktora başvurmaları ve sabırsız olmalarıdır.
Her ameliyatın kendine göre bazı riskleri vardır ve ameliyat sonunda bazı istenmeyen sonuçlar, pürüzler oluşabilir. Genellikle bu pürüzler, ufak revizyonlarla düzeltilebilecek sorunlardır. Unutmayın ki estetik cerrahide, canlı dokulara şekil verilmektedir ve ameliyatın sonucu genellikle tüm şişlikler inip, dikişler iyileşmeden görülemez. Bu iyileşme süreci, yerine göre 1-2 ay ile 1 yıl arasında bir zaman alır. Bu yüzden ameliyatınız sonunda pürüz kaldıysa öncelikle ameliyatınızı yapan kendi doktorunuza başvurun ve sabırlı olun.
Revizyon ameliyatlarını yapmak için o bölgede iyileşmenin tamamlanmasını beklemek gerekir. Bu yüzden sabırlı olun. Mutlaka kendi doktorunuza kontrole gidin ve iletişiminizi kesmeyin.
Ameliyattan önce ameliyatınız hakkında bilgilenin; ameliyat günü cesaretli olun; ameliyattan sonra sabırlı olun..